5 cách bảo vệ da khỏi tác hại của tia tử ngoại
Bôi kem chống nắng
Kem chống nắng là một sản phẩm không thể thiếu để bảo vệ da khỏi tác hại của tia tử ngoại, nhờ cơ chế có thể phản xạ, hấp thụ hoặc phân tán tia tử ngoại để ngăn chặn chúng xâm nhập vào da.
Kem chống nắng có hai chỉ số quan trọng là SPF (Sun Protection Factor) và PA (Protection Grade of UVA). Chúng ta nên chọn kem chống nắng có SPF ít nhất là 30 và PA ít nhất là +++ để bảo vệ da hiệu quả. Chúng ta cũng nên thoa kem chống nắng trước khi ra ngoài khoảng 15 – 30 phút và thoa lại sau mỗi 2 – 3 giờ hoặc khi da bị ướt hoặc ra mồ hôi.
- SPF cho biết khả năng bảo vệ da khỏi tia UVB, càng cao càng tốt.
- PA cho biết khả năng bảo vệ da khỏi tia UVA, được biểu thị bằng số lượng dấu cộng (+), càng nhiều càng tốt.
Ngoài ra, lựa chọn công thức kem chống nắng có thành phần chứa các chất chống oxy hóa như Carnosine, hay Vitamin C, Vitamin E, Resveratrol… để ngăn ngừa sự oxy hóa của da do các gốc tự do từ tia UV sinh ra.
Chống nắng vật lý
Quần áo và phụ kiện chống nắng có thể giúp che chắn da khỏi ánh nắng mặt trời và giảm lượng tia tử ngoại tiếp xúc với da. Nên chọn những loại quần áo rộng rãi, dài tay, có màu sậm và có chỉ số UPF (Ultraviolet Protection Factor) cao. UPF cho biết khả năng ngăn cản tia tử ngoại của vải, càng cao càng tốt. Chúng ta cũng nên đeo các phụ kiện như mũ rộng vành, kính râm có lớp phủ chống UV, khẩu trang hoặc khăn quàng để bảo vệ các bộ phận nhạy cảm như mặt, cổ, tai và môi.
Tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời
Tia tử ngoại mạnh nhất vào khoảng thời gian từ 10h sáng đến 4h chiều, đặc biệt là vào mùa hè. Do đó, chúng ta nên hạn chế ra ngoài vào những giờ này hoặc che chắn kỹ các bộ phận da tiếp xúc với ánh nắng. Chúng ta cũng nên tránh tiếp xúc quá lâu với ánh nắng, dù là vào buổi sáng hay chiều tối, vì tia UVA vẫn có thể gây hại cho da.
Bổ sung thực phẩm chống oxy hóa
Việc bổ sung các hoạt chất chống oxy hóa trong chu trình dưỡng da sẽ giúp ngăn ngừa sự lão hóa do tiếp xúc với các tia sáng có trong ánh nắng mặt trời (gồm cả tia UVA, UVB và HEV). Do đó, chúng ta có thể lựa chọn những thành phần có khả năng chống oxy hóa hàng đầu như Vitamin C, Ferulic acid, Carnosine, Niacinamide để giúp cho làn da không bị tổn hại, làm chậm quá trình lão hóa da một cách hiệu quả nhất.
Cập nhật thông tin dự báo chỉ số tia UV
Kiểm tra thông tin dự báo chỉ số tia UV trước khi ra khỏi nhà để biết mức độ nguy hiểm của tia tử ngoại trong ngày. Dựa vào thông tin này, bạn có thể điều chỉnh biện pháp bảo vệ da phù hợp.
Tác hại của tia tử ngoại đến làn da
Tia tử ngoại có nhiều ảnh hưởng đến làn da của chúng ta, cả lợi ích và tác hại. Tuy nhiên, tác hại thường nhiều hơn lợi ích và gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe và thẩm mỹ.
Giải phẫu và cơ chế tự bảo vệ của làn da
Da là cơ quan lớn nhất trên cơ thể (chiếm khoảng 16% trọng lượng toàn bộ cơ thể) và được cấu tạo từ 3 lớp:
- Thượng bì/ Biểu bì (Epidermis): nằm ngoài cùng bao phủ bên ngoài cơ thể. Phần ngoài cùng của lớp biểu bì là lớp sừng không thấm nước và có khả năng ngăn chặn hầu hết các vi khuẩn, virus và các chất lạ khác xâm nhập vào trong cơ thể.
- Trung bì/ Hạ bì (Dermis): là lớp da thật nằm sâu bên dưới, đồng thời là nền tảng phát triển của nhiều thành phần. Cụ thể, đây là lớp da dày nhất, chứa nhiều collagen và elastin khiến cho da đàn hồi và dẻo dai hơn. Lớp trung bì cũng chứa các dây thần kinh, tuyến mồ hôi, tuyến bã nhờn, nang lông và mạch máu.
- Mô dưới da (Subcutaneous Hypodermic) hoặc thường được gọi gộp chung với lớp hạ bì: Là lớp da dưới lớp da thật, có đặc điểm như một lớp mô liên kết giữa lớp da thật với lớp bắp thịt bên trong.+
Mỗi lớp da lại gồm nhiều phần thay thế, lớp biểu bì là lớp sừng hay còn gọi là lớp vỏ corneum (the stratum corneum) – hoạt động như một hàng rào bảo vệ da tự nhiên (skin barrier) và đồng thời cũng là “lá chắn” đầu tiên của cơ thể với các tiếp xúc xâm nhập. Hàng rào bảo vệ da là yếu tố tiên quyết cho một làn da khỏe mạnh.
Nám và tàn nhang
Như đã nói ở trên, bên cạnh việc tạo ra một rào cản vật lý hiệu quả cao, các tế bào sừng (tại lớp thượng bì) cũng tích tụ các sắc tố melanin. Sắc tố melanin do các tế bào Melanocyte – hay còn gọi là tế bào biểu bì tạo hắc tố, sản sinh ra để phản ứng lại và ngăn chặn sự xâm nhập của tia cực tím vào da.
Thông thường, số lượng và loại hắc tố biểu bì là yếu tố chính quyết định nước da và độ nhạy cảm với tia cực tím. Những người có làn da sẫm màu, các tế bào hắc tố sẽ tạo ra nhiều melanin hơn so với người có tông màu da sáng.
Nám và tàn nhang là những đốm sắc tố màu nâu hoặc đỏ trên da, thường xuất hiện ở những vùng da tiếp xúc nhiều với ánh nắng, như mặt, cổ, vai, tay. Nám và tàn nhang được gây ra bởi sự kích thích sản sinh melanin của tia UVA và UVB. Khi sản sinh quá nhiều melanin, da sẽ bị sạm màu và xuất hiện các đốm không đều màu.
- Eumelanin: Sắc tố này sẽ liên quan đến các tông màu tối như nâu và đen
- Pheomelanin: Sắc tố này liên quan đến các tông màu như đỏ, vàng.
- Neuromelanin: Đây là sắc tố tồn tại trong não người, tạo ra màu sắc cho các cấu trúc ở khu vực này.
Những người da trắng hầu như luôn nhạy cảm với tia cực tím và có nguy cơ mắc ung thư da cao, do họ có ít eumelanin biểu bì và “nhận” nhiều tia cực tím hơn những người da sẫm màu. Trên thực tế, nồng độ pheomelanin là tương tự nhau giữa những người da sẫm màu và da sáng, và chính lượng eumelanin biểu bì quyết định nước da, độ nhạy cảm với tia cực tím và nguy cơ ung thư. Dữ liệu cho thấy rằng pheomelanin có thể thúc đẩy tổn thương DNA oxy hóa và tạo hắc tố bằng cách tạo ra các gốc tự do trong tế bào hắc tố ngay cả khi không có tia cực tím.
Ung thư da
Ung thư da là loại ung thư phổ biến nhất trên thế giới, chiếm khoảng 40% số ca ung thư, gây ra bởi sự biến đổi gen của các tế bào da do bức xạ tử ngoại. Tia UVA và UVB có khả năng gây hại cho ADN của các tế bào da, khiến chúng phát triển không kiểm soát và hình thành các khối u ác tính hoặc lành tính.
Có ba loại ung thư da chính là ung thư biểu mô tế bào vảy (Squamous Cell Carcinoma), ung thư biểu mô tế bào đáy (Basal Cell Carcinoma) và ung thư hắc tố (Melanoma).
Các đột biến DNA do tia cực tím gây ra là một yếu tố chính gây ra khối u ác tính và các bệnh ung thư da khác, nên khả năng chống đột biến gen trung gian bằng cách chống tia cực tím là một yếu tố quyết định quan trọng đối với nguy cơ ung thư da.
Da cháy nắng, bỏng và đỏ rát da
Một trong những tác động cấp tính rõ ràng nhất của tia cực tím trên da là gây viêm. Da cháy nắng, bỏng và đỏ rát da là những hiện tượng phản ứng viêm của da khi tiếp xúc quá lâu với ánh nắng Mặt Trời. Tia UVB là nguyên nhân chính gây ra các hiện tượng này.
- UVB tạo ra một loạt các cytokine, chất trung gian vận mạch và thần kinh trong da, dẫn đến phản ứng viêm và gây ra “cháy nắng”. Nếu liều lượng tia cực tím vượt quá ngưỡng phản ứng gây hại, tế bào sừng sẽ chết – gọi là “tế bào cháy nắng”.
- UV cũng dẫn đến sự gia tăng độ dày của biểu bì, được gọi là chứng tăng sừng hóa. Sự phân chia tế bào sừng tăng lên sau khi tiếp xúc với tia cực tím dẫn đến tích tụ tế bào sừng ở biểu bì làm tăng độ dày của biểu bì, bảo vệ da tốt hơn trước sự xâm nhập của tia cực tím
Khi da bị cháy nắng, bỏng hoặc đỏ rát, chúng ta sẽ cảm thấy đau rát, ngứa ngáy, căng cứng và khó chịu. Da cũng có thể bị sưng, phồng rộp hoặc lột vảy. Nếu không được điều trị kịp thời, da có thể bị tổn thương vĩnh viễn hoặc nhiễm trùng.
Dị ứng da
Dị ứng da là một phản ứng miễn dịch quá mẫn của cơ thể khi tiếp xúc với một chất gây dị ứng (alergen). Tia tử ngoại có thể kích hoạt hoặc làm tăng cường phản ứng dị ứng da. Một số dấu hiệu của dị ứng da là ngứa, phát ban, mẩn đỏ, sưng hoặc phồng rộp. Một số alergen phổ biến liên quan đến ánh nắng mặt trời là kem chống nắng, thuốc kháng sinh, thuốc điều trị ung thư hoặc các loại cây cỏ.
Những cách tạo ra tia tử ngoại
Trên thực tế tia tử ngoại thường phát ra từ nhiều nguồn khác nhau. Chủ yếu là những vật có nhiệt độ cao trên 2000 độ C. Ví dụ như hồ quang điện, đèn hơi thủy ngân, bề mặt Mặt Trời,… Và nhiệt độ của vật càng cao thì phổ tử ngoại của vật càng trải dài hơn về phía sóng ngắn.
Hiện nay có rất nhiều phương pháp để có thể tạo ra tia cực tím bao gồm:
- Đèn nắng và giường tắm nắng: Trong đó lượng và loại bức xạ tử ngoại mà một người nào đó tiếp xúc từ buồng tắm nắng sẽ phụ thuộc vào loại đèn cụ thể được sử dụng trên giường hay thời một người ở trên giường.
- Đèn ánh sáng đen: Loại đèn này thường sử dụng bóng đèn phát ra tia tử ngoại ( chủ yếu là tia UVA). Bóng đèn cũng có thể phát ra một số ánh sáng có thể nhìn thấy được. Nhưng bên cạnh đó nó có một lọc chặn hầu hết ánh sáng trong khi cho tia UV đi qua.
- Những bóng đèn có ánh sáng màu tím, được sử dụng để xem vật liệu huỳnh quang. Hay một số bóng đèn có sử dụng bộ lọc khác khiến chúng có ánh sáng màu xanh lam.
Tác động của tia cực tím đối với môi trường
Với đặc điểm như bước sóng ngắn, nguồn năng lượng lớn, tiêu diệt vi khuẩn. Do đó nó được ứng dụng trong làm tiệt trùng nước và không khí:
#1 Ứng dụng tiệt trùng nước
Điều kiện:
- Tia cực tím được ứng dụng để tiệt trùng nước phải có bước sóng trong khoảng từ 280nm đến 200nm. Bên cạnh đó hiệu điện thế cần phải ổn định. Theo như các nghiên cứu cho thấy khi điện thế giảm 10% thì khả năng diệt khuẩn sẽ giảm từ 15- 20%.
- Nước phải là nước trong, nếu nước đục sẽ làm giảm hiệu quả.
- Vị trí đặt đèn ở phía dưới, độ sâu của nước chỉ khoảng từ 10- 15cm, để nước chảy trong vòng từ 10-30 giây.
Ưu điểm: Phương pháp này không làm tác động đến mùi vị của nước. Tuy nhiên nó không được bền và chỉ có hiệu quả khi nước trong.
Ứng dụng tiệt trùng nước
#2 Ứng dụng để khử khuẩn không khí
Với phương pháp khử trùng không khí bằng tia tử ngoại chúng ta có hai cách đó là gián tiếp và trực tiếp:
- Khử khuẩn trực tiếp: Đối với trường hợp này, ta cần treo đèn ở độ cao phù hợp và cần phải có đồ bảo hộ. Thông thường khử khuẩn trực tiếp sẽ được ứng dụng trong y học, phòng nghiên cứu hay phòng thí nghiệm.
- Khử khuẩn gián tiếp: Đối với trường hợp này cần phải đặt với mặt phản chiếu quay lên trên, ở mức cao hơn tầm với của người (2-2,5m). Với đèn cực tím này thì lớp không khí ở phía trên sẽ được khử trùng. Và với hiện tượng đối lưu thì không khí trong phòng luôn dịch chuyển. Khi đó dần dần toàn bộ không khí sẽ được khử trùng.
Như vậy qua bài viết, chúng tôi đã chia sẻ đến bạn những thông tin về tia tử ngoại. Mong rằng nó sẽ đem lại cho bạn nhiều thông tin hữu ích. Mọi thắc mắc hay đóng góp ý kiến vui lòng liên hệ với AME Group để được hỗ trợ.
Xem thêm về một số sản phẩm điện được cung cấp tại AME Group:
Lý Thuyết Tia Hồng Ngoại Và Tia Tử Ngoại & Bài Tập Trắc Nghiệm
Như chúng ta đã biết tia hồng ngoại và tia tử ngoại là các tia mang năng lượng rất lớn. Vì vậy VUIHOC đã tổng hợp bài viết này giúp các em học sinh nắm rõ kiến thức về 2 loại tia này trong cuộc sống
Tác hại của tia tử ngoại là gì?
Tia UV được cho là “kẻ giết người thầm lặng” bởi bạn sẽ không thể cảm nhận được tia tử ngoại bằng mắt thường. Do đó khi chúng ta tiếp xúc với chúng quá lâu sẽ dẫn đến một số ảnh hưởng xấu sau đây:
#1 Ảnh hưởng đến làn da
Được gây ra chủ yếu bởi tia UVA, nó có thể dễ dàng đi qua tầng ozone xâm nhập vào da, phá hủy lớp collagen. Từ đó làm xuất hiện các nếp nhăn hay thậm chí làm ung thư da.
Theo một số nghiên cứu cho thấy, 90% nguyên nhân của ung thư da là do tác hại của tia tử ngoại gây nên. Một số hiện tượng có thể gặp phải như: xuất hiện các vết đốm màu đỏ hoặc tím trên da. Hay có mụn cứng ở mí mắt, một số nốt ruồi xuất hiện bất thường trên da.
Ảnh hưởng đến làn da
#2 Ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch
Khi con người tiếp xúc quá lâu với tia UV sẽ làm ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch của cơ thể con người.
#3 Làm tổn thương đến đôi mắt
Khi tiếp xúc lâu với tia UV sẽ ảnh hưởng đến các bộ phận và có thể làm bỏng bề mặt của mắt. Trường hợp tiếp xúc trong khoảng thời gian dài, tia cực tím còn có thể làm tổn thương đến. Ví dụ mắt như: Đục thủy tinh thể, suy hoại đến võng mạc và làm cườm mắt. Hay thậm chí dẫn đến mù lòa hay mù mắt.
Do đó hãy cẩn trọng bảo vệ cơ thể trước những tác hại của tia tử ngoại. Bằng các biện pháp như hạn chế ra ngoài đường vào khung giờ từ 10h-14h. Hay bôi kem chống nắng, đội mũ, mặc áo chống nắng, dùng kính râm,…
Ảnh hưởng đến mắt
Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ Haynes, William M. biên tập (2011). CRC Handbook of Chemistry and Physics (ấn bản 92). CRC Press. tr. 10.233. ISBN 1-4398-5511-0.
- ^ “ISO 21348 Definitions of Solar Irradiance Spectral Categories” (PDF). Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 29 tháng 10 năm 2013. Truy cập ngày 6 tháng 12 năm 2013.
- ^ Hộ chiếu độc đáo của Canada. ngoisao.net, 26/1/2015. Truy cập 04/01/2016.
- ^ a b c A. N. Cox, editor (2000). Allen’s Astrophysical Quantities. New York: Springer-Verlag. ISBN 0-387-98746-0.
Cách bảo vệ làn da trước tác hại của tia UV
Chúng ta phải có cách bảo vệ da chống lại tác hại của tia UV bằng những biện pháp chống nắng an toàn sau:
3.Kem chống nắng
Giúp chúng ta hạn chế tối đa những tác hại của tia cực tím. Chúng ta phải biết lựa chọn kem chống nắng thích hợp theo các tiêu chí sau: kem chống phổ rộng (chống cả tia UVA và UVB), chỉ số chống nắng SPF ≥ 30, loại không thấm nước (water-resistance hoặc very water-resistance) và dạng sử dụng theo ý thích của mình (kem, dầu, lotion, gel hay xịt).
Tuy nhiên, khi sử dụng kem chống nắng, chúng ta cần lưu ý:
- Thoa trước khi ra nắng 30 phút, lặp lại sau mỗi 2 giờ;
- Thoa kem chống nắng lên những vùng tiếp xúc với nắng với liều lượng 2mg (hoặc ml)/cm2 da;
- Tránh nuốt kem chống nắng.
Sau khi sử dụng kem chống nắng cần rửa tay sạch sẽ; tránh tiếp xúc lên vùng vừa thoa kem chống nắng trước khi kem khô; tuyệt đối không sử dụng kem chống nắng cho trẻ dưới 6 tháng tuổi vì lúc này da của trẻ còn rất mỏng và nhạy cảm.
3.Trang phục
Khi ra nắng, tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời. Cơ thể bạn sẽ phải chịu tác hại của tia cực tím. Vì vậy, cần dùng nón, mũ rộng vành, quần áo, kính mắt để bảo vệ làn da mỏng manh của mình. Khi đi ra ngoài trời nắng, bạn nên sử dụng vải màu tối và được dệt dày hoặc loại vải có độ bóng. Trang phục màu tối khiến bạn có cảm giác nóng hơn so với màu sáng vì hấp thu tia cực tím nhiều hơn. Nhưng chính nhờ các đặc điểm này, chúng có khả năng bảo vệ làn da khỏi tác hại của tia cực tím tốt hơn. Vải bóng lại giúp phản chiếu lại ánh nắng mặt trời nên cũng rất hữu ích.
3.Ăn uống
Dùng nhiều nước và trái cây là biện pháp giúp làn da đẹp từ bên trong. Không nên ăn đồ quá ngọt hoặc quá chua. Một số loại rau giàu kali như: rau má, mồng tơi, rau đay, bồ ngót… hoặc trái cây giàu vitamin như dâu tây, dưa hấu, cam bưởi, táo, chuối… tốt cho bạn trong những ngày mùa nắng, nhất là khi đi biển.
Ngoài ra, để an toàn, cần giảm thời gian phơi nắng, tránh tác hại của tia UV: tránh làm việc và tiếp xúc với ánh sáng mặt trời quá lâu. Vào mùa hè, tránh phơi nắng, tắm nắng nhiều tại các bãi biển và hồ bơi…
3.Sử dụng công cụ chống nắng cơ học
Chống nắng cơ học là biện pháp tận dụng những công cụ chống nắng như mũ, áo vải chống nắng, ô dù, găng tay, khẩu trang và kính chống nắng để bảo vệ da mỗi khi đi ra ngoài.
Chống nắng bằng việc che chắn không gây tổn hại cho sức khỏe nhưng hiệu quả mang lại không cao. Tia UVA có bước sóng dài nên vẫn âm thầm xuyên qua lớp kính xe, vải áo chống nắng, bóng râm để tác động đến lớp hạ bì của da. Hậu quả là, tác hại của tia UV gây sạm nám tàn nhang, lão hóa và ung thư da.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Tia tử ngoại là gì?
Tia tử ngoại (UV) là một dạng bức xạ điện từ không thể nhìn thấy được với mắt thường, có bước sóng từ 0,38 μm đến cỡ 10-9m. Phổ tia tử ngoại có thể chia ra thành tử ngoại gần (có bước sóng từ 380 đến 200 nm) và tử ngoại xạ hay tử ngoại chân không (có bước sóng từ 200 đến 10 nm).
Tia tử ngoại có nguồn phát chính là Mặt Trời nhưng cũng có thể được tạo ra bởi các vật có nhiệt độ cao (từ 2000°C trở lên), như hồ quang điện, đèn hơi thủy ngân, máy phát điện. Tia tử ngoại có nhiều ứng dụng trong đời sống, nhưng cũng có rất nhiều những tác hại đối với sức khỏe làn da.
Phân loại tia tử ngoại
Trong đó tia tử ngoại sẽ nằm trong dải phổ EM giữa ánh sáng nhìn thấy và tia X. Chúng được phân loại thành 3 dạng:
- UVA: Chiếm 95% tia nắng mặt trời và không bị lớp ozone hấp thụ mà chiếu thẳng xuống mặt đất. Đây là tác nhân khiến da của chúng ta bị lão hóa nhanh do chúng sẽ xâm nhập vào tầng hạ bì của da và phá hủy Collagen.
- UVB: Chúng có công dụng giúp tổng hợp vitamin D trong cơ thể người. Nhưng cũng là nguyên nhân chính gây nên bỏng nắng, kích ứng da và ung thư da.
- UVC: Đây là một phần của tia UVB không được tới trái đất do bị lọc qua khí quyển. UVC là tia có năng lượng cao nhất, là nguyên nhân gây nên các bệnh về da, ung thư da,…
Phân loại tia tử ngoại
Tia tử ngoại
4.Nguồn tia tử ngoại
Những vật mang nhiệt độ cao từ trên 2000 độ C đều sẽ phát ra được tia tử ngoại. Vật có nhiệt độ càng cao thì phổ tử ngoại của vật đó sẽ càng trải dài hơn về bên phía sóng ngắn.
Một số nguồn có thể phát ra được tia tử ngoại mạnh như: Bề mặt của Mặt Trời hay hồ quang điện,…
Ở các phòng thí nghiệm, đèn hơi thủy ngân là thiết bị được sử dụng phổ biến để tạo nên nguồn phát tia tử ngoại.
4.2. Tính chất và công dụng của tia tử ngoại
a) Tác dụng trong quá trình làm phim ảnh, vì vậy người ta thường dùng phim ảnh để nghiên cứu được các tính chất của tia tử ngoại.
b) Kích thích quá trình phát quang của nhiều chất, ví dụ như cadimi sunfua, kẽm sunfua,… Áp dụng vào tìm kiếm vết nứt trên bề mặt của những đồ vật làm bằng kim loại.
c) Kích thích những phản ứng hóa học ví dụ như phản ứng biến đổi oxy tạo thành ozon hay phản ứng tổng hợp nên vitamin D,… Được sử dụng như các tác nhân gây nên nhiều phản ứng hóa học.
d) Ion hóa một số đối tượng như không khí hay những chất khác nữa. Tạo ra tác dụng quang điện.
e) Có tác dụng trong sinh học như diệt khuẩn và diệt nấm mốc, hủy hoại các tế bào da hay võng mạc.
f) Nó bị nước, thủy tinh,… hấp thụ khá là mạnh.
g) Trong lĩnh vực y học, tia tử ngoại được sử dụng để chữa rất nhiều bệnh, ví dụ như bệnh còi xương ở trẻ em.
4.Sự hấp thụ tia tử ngoại
Tia tử ngoại có khả năng đi xuyên qua thạch anh nhưng khi đi qua thủy tinh hay nước thì lại bị hấp thụ mạnh.
Tầng ozon có khả năng hấp thụ phần lớn các tia có bước sóng nhỏ hơn 300 nm. Nó đóng vai trò như một tấm áo giáp giúp bảo vệ các hệ sinh vật trên trái đất, hạn chế được tác dụng nguy hiểm của tia tử ngoại.
Loại nào gây ảnh hưởng xấu đến da?
Tia UVA được coi là kẻ “giết người thầm lặng” bởi vì không giống như tia UVB, bạn không hề cảm thấy những ảnh hưởng của nó, nhưng thực ra nó đang thâm nhập sâu vào da, tàn phá mọi tầng của da một cách âm thầm. Tác hại của tia UV được gây ra chủ yếu bởi tia UVA. Đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến nếp nhăn và làm tăng phần lớn nguy cơ gây ung thư da.
Tia UVA được coi là “kẻ giết người thầm lặng”, bạn sẽ không hề cảm thấy gì, nhưng những tác hại của tia cực tím UVA vẫn đang âm thầm phá hủy làn da bạn.
Một điểm khác biệt nữa là tia cực tím UVA có khả năng xuyên qua kính gây nên những tác hại của tia cực tím cho da, trong khi tia UVB thì không. Trừ khi tấm kính cửa sổ hoặc trên xe ô tô được thiết kế đặc biệt để lọc tia UVA, sử dụng kem chống nắng là một điều vô cùng quan trọng để bảo vệ da khỏi tác hại của tia cực tím này.
Thiên văn học tử ngoại[sửa | sửa mã nguồn]
Thiên văn học tử ngoại hay thiên văn học cực tím thực hiện quan sát vũ trụ bằng tia tử ngoại, ở bước sóng 10 – 320 nm.[4] Ánh sáng ở các chiều dài sóng này bị khí quyển Trái Đất hấp thụ, vì thế những quan sát tử ngoại thường được tiến hành từ tầng cao khí quyển hay từ không gian.
Thiên văn học cực tím thích hợp nhất để nghiên cứu bức xạ nhiệt và các đường phát xạ từ các ngôi sao xanh nóng (Sao OB) rất sáng trong dải sóng này. Điều này gồm các ngôi sao xanh trong các thiên hà khác, từng là các mục tiêu của nhiều cuộc nghiên cứu cực tím. Các vật thể khác thường được quan sát trong ánh sáng cực tím gồm tinh vân hành tinh, tàn tích sao siêu mới, và nhân thiên hà hoạt động.[4] Tuy nhiên, ánh sáng cực tím dễ dàng bị bụi liên sao hấp thụ, và việc đo đạc ánh sáng cực tím từ các vật thể cần phải được tính tới số lượng đã mất đi.[4]
Ứng dụng bảo mật tiền và tài liệu quý[sửa | sửa mã nguồn]
Bảo mật tài liệu dùng tia tử ngoại thực hiện cho tài liệu quan trọng như hộ chiếu, tiền hay chứng chỉ ngân hàng, thẻ tín dụng,… Tùy theo mức bảo mật mà khi chế tạo nền giấy hay nhựa, những chất có phản ứng xác định với dải tia tử ngoại nhất định, được in vào giấy theo hình ảnh xác định. Ở mức phức tạp cao thì hình ảnh có thể hiện ra với độ nét cao và màu sắc thay đổi. Các máy kiểm tra dùng đèn tử ngoại có khoảng phổ đã thiết kế chiếu lên giấy sẽ làm rõ những yếu tố bảo mật có hay không.
Ví dụ bảo mật đơn giản là thẻ tín dụng Visa, còn dạng phức tạp là hộ chiếu Canada khi chiếu tia cực tím sẽ nổi hình pháo hoa và nhà Quốc hội trông như được chiếu sáng[3].
Tia UV có mấy loại?
Tia UV (từ tiếng Anh Ultraviolet) hay còn được gọi là tia cực tím hay tia tử ngoại, là sóng điện từ có bước sóng ngắn hơn ánh sáng nhìn thấy nhưng dài hơn tia X. Phổ tia cực tím bao gồm thành tử ngoại gần (có bước sóng từ 380 đến 200nm) và tử ngoại xạ hay tử ngoại chân không (có bước sóng từ 200 đến 10nm).
Khi quan tâm đến tác hại của tia cực tím lên sức khỏe con người và môi trường, thì phổ của tia cực tím chia ra làm các phần:
- Nhóm UVA (tia cực tím bước sóng A) 95% tia nắng mặt trời là UVA. Tác hại của tia cực tím bước sóng A là khiến da của chúng ta nhăn nheo. Oxit kẽm và oxit titan rất hiệu quả trong việc chống tia UVA.
- Nhóm UVB (tia cực tím bước sóng B) gây cháy nắng, làm giảm khả năng sản xuất collagen và elastin trên da.
- Nhóm UVC: Tia UVC và một phần tia UVB không tới được trái đất vì bị lọc qua khí quyển. Tia sáng này có thể tiêu diệt acid nucleic trong các tế bào, phá hủy ADN tồn tại trong các cơ thể sống… UVC chính là thứ ánh sáng ma quái ám ảnh sự tồn tại và sự sống của loài người trên trái đất. Đây là loại tia gây hại nhất.
Tuy nhiên có hai loại tia cực tím cơ bản chiếu tới mặt đất là UVB và UVA.
Thư viện ảnh[sửa | sửa mã nguồn]
- Hình ảnh một con chim trên mỗi tấm thẻ tín dụng Visa khi đặt dưới ánh sáng tia cực tím
- Bộ sưu tập những mẫu khoáng vật phát sáng huỳnh quang với những bước sóng khác nhau khi được kích thích dưới đèn cực tím.
- Đèn ống thủy ngân hơi với áp suất thấp tỏa sáng bên trong một tủ cấy với bước sóng cực tím ngắn khi không sử dụng để khử trùng diệt vi sinh vật (chỉ tác dụng trên bề mặt được chiếu)
Kết luận
Tia tử ngoại, một loại bức xạ có bước sóng ngắn hơn ánh sáng nhìn thấy, có nguồn gốc từ mặt trời, hiện tượng hồ quang điện hay đèn hơi thủy ngân. Tia tử ngoại có nhiều tính chất đặc biệt, như gây ion hóa không khí, kích thích phát quang, gây phản ứng hóa học, tác dụng sinh lý và quang điện. Tia tử ngoại cũng có nhiều ứng dụng trong đời sống và khoa học, như diệt khuẩn, phát hiện chất phóng xạ, kiểm tra chất lượng kim loại hay sản xuất vitamin D.
Tuy nhiên, tia tử ngoại cũng có nhiều tác hại đối với sức khỏe con người, đặc biệt là đối với da và mắt. Tia tử ngoại có thể gây ra các bệnh lý như ung thư da, nám da, tàn nhang, lão hóa da, viêm giác mạc, thoái hóa điểm vàng hay mộng thịt. Do đó, chúng ta cần áp dụng các biện pháp bảo vệ da và mắt khỏi tác hại của tia tử ngoại, như hạn chế tiếp xúc với ánh nắng Mặt Trời vào giờ cao điểm, sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF và PA cao, mặc quần áo và phụ kiện chống nắng có chỉ số UPF cao và ăn uống lành mạnh và bổ sung vitamin C, E và A.
Với việc hiểu về tia tử ngoại Và cách bảo vệ da khỏi tác hại của chúng, bạn có thể bảo vệ làn da của mình khỏi những tác động tiêu cực từ môi trường xung quanh. Đừng quên áp dụng các biện pháp bảo vệ da thường xuyên để duy trì làn da khỏe mạnh và tránh các vấn đề về da do tia tử ngoại gây ra.
Tia tử ngoại là gì? Tia UV là gì? Và các thông tin chi tiết
Một số bài tập trắc nghiệm về tia hồng ngoại và tia tử ngoại
Dưới đây là phần tia hồng ngoại và tia tử ngoại bài tập, các em hãy cùng luyện tập với VUIHOC nhé!
Câu 1. Tác dụng quan trọng nhất của tia hồng ngoại đó là:
A. Hiệu ứng quang điện
B. Thắp sáng
C. Tác dụng nhiệt
D. Hóa học (làm đen phim ảnh)
Đáp án đúng: C
Giải thích:
Tác dụng quan trọng và được ứng dụng nhiều nhất của tia hồng ngoại chính là là tác dụng nhiệt.
Câu 2. Nguồn nào dưới đây mà tia tử ngoại được phát ra rất nhiều ?
A. Lò sưởi điện trở
B. Hồ quang điện
C. Lò vi sóng
D. Bếp than
Đáp án đúng: B
Giải thích:
Hồ quang điện có nhiệt độ trên 3000oC vì thế nó cũng chính là một nguồn tử ngoại rất mạnh.
Câu 3. Tính chất nào sau đây không có ở tia tử ngoại?
A. Quang điện
B. Thắp sáng
C. Kích thích sự phát quang
D. Ảnh hưởng đến sinh lý
Đáp án đúng: B
Giải thích:
Tia tử ngoại có những đặc tính nổi bật như dưới đây:
+ Ảnh hưởng mạnh đến phim ảnh, làm ion hóa một số đối tượng như không khí hay nhiều chất khác nữa.
+ Kích thích quá trình phát quang của một số chất, có thể gây nên một số phản ứng về quang hóa hay phản ứng về hóa học.
+ Có một số tác động sinh lí: làm da bị cháy nắng, phá hủy tế bào, làm hại cho mắt,…
+ Có thể là nguyên nhân tạo nên hiện tượng quang điện.
Câu 4. Tia hồng ngoại và tia tử ngoại không có chung tính chất nào sau đây?
A. Bị hấp thụ mạnh bởi nước
B. Có thể gây nên hiện tượng quang điện
C. Gây ra những phản ứng về hoá học
D. Có ảnh hưởng đến phim ảnh
Đáp án đúng: A
Giải thích:
Tia hồng ngoại và tia tử ngoại không có cùng tính chất là bị hấp thụ mạnh bởi nước, tính chất này chỉ thấy ở tia tử ngoại.
Câu 5. Nhiệt độ cơ thể con người rơi vào khoảng 37oC phát ra những bức xạ nào dưới đây ?
A. Tia X
B. Bức xạ nhìn thấy
C. Tia hồng ngoại
D. Tia tử ngoại
Đáp án đúng: C
Giải thích:
Cơ thể con người ở nhiệt độ khoảng 37oC nên có thể phát ra các tia hồng ngoại.
Câu 6. Tia hồng ngoại
A. Là một bức xạ đơn sắc mang màu hồng.
B. Là sóng điện từ mang bước sóng < 0,38 μm.
C. Do các vật có nhiệt độ > 0oK phát ra.
D. Bị lệch ở các môi trường điện trường hay từ trường.
Đáp án đúng: C
Giải thích:
A – sai, bức xạ hồng ngoại không nhìn thấy được bằng mắt thường nên cũng không thể có màu hồng.
B – sai, là sóng điện từ có bước sóng lớn hơn 760 nm đến khoảng vài milimét.
C – đúng, mọi vật dù ở nhiệt độ thấp (lớn hơn 0oK) thì đều phát ra tia hồng ngoại.
D – sai, tia hồng ngoại có bản chất là bức xạ điện từ, không mang điện nên cũng không bị lệch ở các môi trường điện trường và từ trường.
Câu 7. Phát biểu nào không chính xác trong các phát biểu dưới đây?
A. Tia hồng ngoại được phát ra khi các vật bị nung nóng
B. Tia hồng ngoại là sóng điện từ mang bước sóng có giá trị > 0,76 μm
C. Tia hồng ngoại có tác động lên tất cả các loại kính ảnh
D. Tia hồng ngoại còn có tác dụng nhiệt cực kỳ mạnh
Đáp án đúng: C
Giải thích:
A – đúng.
B – đúng.
C – sai, tia hồng ngoại chỉ có khả năng tác dụng lên một vài loại kính ảnh chứ không phải tác dụng được lên tất cả.
D – đúng.
Câu 8. Tia hồng ngoại
A. Có thể đâm xuyên mạnh.
B. Có khả năng kích thích phát quang một vài chất.
C. Chỉ được phát ra khi các vật bị nung nóng với nhiệt độ > 500oC.
D. Mắt người không thể nhìn thấy tia này được.
Đáp án đúng: D
Giải thích:
A – sai, tia hồng ngoại không thể đâm xuyên mạnh do bước sóng dài và năng lượng thấp.
B – sai, tia hồng ngoại không có khả năng kích thích các chất phát quang.
C – sai, vì tia hồng ngoại đều được phát ra khi mọi vật có nhiệt độ > 0oK.
D – đúng.
Câu 9. Phát biểu sai dưới đây là?
A. Vật có nhiệt độ > 3000oC sẽ phát ra tia tử ngoại cực kỳ mạnh.
B. Tia tử ngoại sẽ bị hấp thụ mạnh bởi thủy tinh.
C. Tia tử ngoại có bản chất là sóng điện từ mà có bước sóng < bước sóng của ánh sáng tím.
D. Tia tử ngoại sở hữu tác dụng nhiệt cực kỳ mạnh.
Đáp án đúng: D
Giải thích:
A – đúng.
B – đúng.
C – đúng, tia tử ngoại mang bước sóng bé hơn 380 nm đến cỡ 10-9 m (ngắn hơn nhiều so với bước sóng của as tím).
D – sai, tia tử ngoại có tác dụng nhiệt khá yếu, còn tia có tác dụng nhiệt mạnh là tia hồng ngoại.
Câu 10. Trong số các phát biểu sau, phát biểu nào chưa chính xáct?
A. Tia tử ngoại có các tác dụng liên quan đến sinh lí.
B. Tia tử ngoại có thể kích thích cho một vài chất phát quang.
C. Tia tử ngoại có tác động cực kỳ mạnh lên kính ảnh.
D. Tia tử ngoại không có khả năng đâm xuyên.
Đáp án đúng: D
Giải thích:
Tia tử ngoại mang những đặc tính nổi bật dưới đây:
+ Tác động mạnh lên phim ảnh, làm ion hóa các đối tượng như không khí và nhiều chất khác.
+ Kích thích đến sự phát quang của khá nhiều chất, có khả năng gây ra một số phản ứng về hóa học và phản ứng về quang hóa.
+ Mang một số tác dụng liên quan đến sinh lí như phá hủy các tế bào, biến đổi về ADN, làm da bị rám nắng, làm hại cho mắt,…
+ Có thể là nguyên nhân gây nên hiện tượng quang điện.
+ Bị nước, thủy tinh,… hấp thụ khá mạnh. Nhưng các tia tử ngoại có bước sóng 0,18 μm → 0,4 μm có thể truyền qua được thạch anh.
Câu 11. Vật chỉ có khả năng phát ra tia hồng ngoại mà không có khả năng phát ra ánh sáng đỏ là
A. Vật có nhiệt độ < 500oC.
B. Vật có nhiệt độ > 500oC và < 2500oC.
C. Vật có nhiệt độ > 2500oC.
D. Tất cả mọi vật khi chúng được nung nóng.
Câu 12. Chọn câu đúng về các tính chất của tia hồng ngoại và tia tử ngoại
A. Đều có bản chất là sóng điện từ nhưng với các tần số khác nhau.
B. Không có các hiện tượng như khúc xạ, phản xạ, giao thoa.
C. Chỉ tia hồng ngoại mới có thể làm đen kính ảnh.
D. Chỉ có tia hồng ngoại mới có tác dụng nhiệt.
Đáp án đúng: A
Giải thích:
A – đúng.
B – sai, vì tia hồng ngoại và tia tử ngoại đều có bản chất là sóng điện từ nên đều có những hiện tượng khúc xạ, phản xạ, giao thoa.
C – sai, vì tia hồng ngoại và tia tử ngoại đều có khả năng làm đen kính ảnh.
D – sai, vì cả 2 tia đều có tác dụng nhiệt, nhưng tác dụng nhiệt của tia hồng ngoại lớn hơn so với tia tử ngoại.
Câu 13. Tia hồng ngoại có những ứng dụng trong thực tế như
A. Để tiệt trùng trong quá trình bảo quản thực phẩm.
B. Trong hoạt động điều khiển từ xa của tivi.
C. Trong y tế giúp chụp điện.
D. Trong công nghiệp để tìm ra được những khuyết tật của sản phẩm.
Đáp án: B
Giải thích:
Tia hồng ngoại được ứng dụng trong quá trình sấy khô, sưởi ấm.
Tia hồng ngoại được dùng phổ biến trong hoạt động của các bộ điều khiển từ xa giúp điều khiển hoạt động của tivi,…
Tia hồng ngoại được sử dụng để chụp ảnh bề mặt của toàn Trái Đất, chụp ảnh về hồng ngoại,…
Câu 14. Các nguồn không thể phát ra tia tử ngoại là những nguồn nào dưới đây?
A. Mặt Trời.
B. Hồ quang điện.
C. Dây tóc bóng đèn cháy sáng.
D. Đèn thủy ngân.
Đáp án đúng: C
Giải thích:
Các nguồn phát ra được tia tử ngoại là các vật khi được nung nóng đến nhiệt độ cao (> 2000oC), ví dụ như hồ quang điện, đèn hơi thủy ngân, mặt trời,…
Câu 15. Tia hồng ngoại và tia tử ngoại mang những tính chất chung nào dưới đây?
A. Có thể truyền được ở trong môi trường chân không.
B. Dùng trong y học giúp điều trị bệnh còi xương.
C. Dùng trong công nghiệp và đời sống giúp sấy khô, sưởi ấm.
D. Gây ra các phản ứng về quang hợp.
Đáp án đúng: A
Giải thích:
A – đúng, tia hồng ngoại và tia tử ngoại đều có bản chất là sóng điện từ nên truyền được trong môi trường chân không.
B – sai, chỉ tia tử ngoại mới có thể điều trị bệnh còi xương.
C – sai, tia hồng ngoại có tác dụng nhiệt khá mạnh nhưng tia tử ngoại lại có tác dụng nhiệt yếu hơn nên không có khả năng dùng trong công nghiệp.
D – sai, tia tử ngoại có thể gây ra một số phản ứng về quang hóa.
PAS VUIHOC – GIẢI PHÁP ÔN LUYỆN CÁ NHÂN HÓA
Khóa học online ĐẦU TIÊN VÀ DUY NHẤT:
⭐ Xây dựng lộ trình học từ mất gốc đến 27+
⭐ Chọn thầy cô, lớp, môn học theo sở thích
⭐ Tương tác trực tiếp hai chiều cùng thầy cô
⭐ Học đi học lại đến khi nào hiểu bài thì thôi
⭐ Rèn tips tricks giúp tăng tốc thời gian làm đề
⭐ Tặng full bộ tài liệu độc quyền trong quá trình học tập
Tia hồng ngoại và tia tử ngoại là hai loại tia quen thuộc mang đến những tác dụng nhất định đối với cuộc sống chúng ta. Ngoài những kiến thức thực tế thì đây cũng là một phần kiến thức hết sức quan trọng trong chương trình Vật lý 12 mà các em cần nắm được. Để tìm hiểu thêm về các phần kiến thức khác phục vụ cho quá trình ôn thi Vật lý cấp THPT, các em truy cập vào Vuihoc.vn để đăng ký tài khoản hoặc liên hệ trung tâm hỗ trợ ngay để học hỏi thêm thật nhiều kiến thức nhé!
Bài viết tham khảo thêm:
Lý thuyết về các loại quang phổ
Tia UV có mấy loại? Loại nào ảnh hưởng xấu tới da?
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Lê Thị Thu Hằng – Bác sĩ Da Liễu – Khoa Khám bệnh & Nội khoa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng
Tia UV là “kẻ thù” lớn nhất của làn da của bất kỳ ai đặc biệt là chị em phụ nữ mỗi khi mùa hè đến. Tuy nhiên, tia UV có mấy loại? Liệu rằng tất cả các tia UV đều gây hại cho làn da?
Khái quát[sửa | sửa mã nguồn]
Trong kỹ thuật quang thạch bản, hay kỹ thuật laser cực tím, thuật ngữ tia cực tím sâu hay DUV để nói đến bước sóng dưới 300 nm.
Cực tím có nghĩa là trên của tím. Sắc tím là màu có bước sóng ngắn nhất có thể nhìn thấy. Một vài bước sóng của tia cực tím dân gian gọi là ánh sáng đen, vì chúng vô hình với mắt người. Một vài động vật, như chim, bò sát, và côn trùng như ong, có thể nhìn tia cực tím ngắn. Một vài loại trái cây, hoa, và hạt sặc sỡ hơn trong môi trường tia cực tím, so sánh hình ảnh trong ánh sáng thường nhìn bởi mắt người, để hấp dẫn các côn trùng và chim. Một vài loài chim có những hình thù trên bộ cánh chỉ nhìn được dưới tia cực tím, không thể nhìn được dưới ánh sáng. Nước tiểu của một số loài động vật cũng chỉ có thể thấy bằng tia cực tím.
Mặt Trời tỏa ra tia cực tím UVA, UVB và UVC, nhưng bởi vì sự hấp thụ của tầng ozone, 99% tia cực tím đến được mặt đất là thuộc dạng UVA. Bản thân tầng ozone được tạo ra nhờ phản ứng hóa học có sự tham gia của tia UVC.
Các thủy tinh thông thường trong suốt với tia UVA nhưng mờ đục với các tia sóng ngắn hơn. Silic hay thạch anh, tùy theo chất lượng, có thể trong suốt với cả tia cực tím chân không.
Đặc điểm của tia tử ngoại
Thông thường các tia cực tím sẽ tập trung cao vào buổi trưa. Khi mặt trời ở vị trí cao và chiếu sáng trực tiếp hay gần như vuông góc với mặt đất trong khoảng từ 10h sáng đến 14h chiều. Bên cạnh đó ở những nơi có không gian rộng lớn và trống. Đặc biệt ở các bề mặt có tính phản xạ cao như: kính, tuyết hay cát mặt biển thì mức độ tia cực tím sẽ càng lớn.
Tia tử ngoại có những tính chất nào?
Trước khi đến với những lợi ích và tác hại hãy cùng tìm hiểu về tính chất của tia tử ngoại:
- Trên phương diện vật lý, chúng cũng tuân theo các định luật như truyền thẳng, phản xạ, khúc xạ. Cũng gây một số hiện tượng như nhiễu xạ, giao thoa như ánh sáng.
- Tia tử ngoại có bước sóng nhỏ hơn sóng ánh sáng tím (tức nhỏ hơn 380nm).
- Tác dụng lên phim ảnh.
- Kích thước sự phát quang của nhiều chất như kẽm sunfua, cadimi sunfua, đây cũng là tính chất được áp dụng trong đèn huỳnh quang.
- Giúp kích thích nhiều phản ứng hóa học như sự tổng hợp giữa clo và hidro, phản ứng biến đổi oxi thành ozon, phản ứng tổng hợp vitamin D.
- Có khả năng làm ion hóa không khí và nhiều chất khí khác.
- Có tác dụng sinh học như hủy diệt tế bào da (làm cháy nắng), tế bào võng mạc, diệt khuẩn, nấm mốc,…
- Đặc biệt nó khả năng bị nước, thủy tinh,… hấp thụ rất mạnh nhưng lại truyền qua được thạch anh.
Bên cạnh đó là một số tính chất khác mà bạn cần lưu ý như:
- Tần số của tia cực tím là: -7,5 x 1014 đến -3 x 1016 Hz.
- Có bước sóng tử ngoại: -1 x 10-8 đến -4 x 10-7 mét.
- Bước sóng của tia tử ngoại ngắn hơn ánh sáng có thể nhìn thấy.
- Tia UV nằm giữa vùng tia cực tím và cực gần.
- Tia cực tím có bước sóng nhỏ hơn bước sóng của ánh sáng tím.
- Tia UV và tia hồng ngoại có cùng bản chất với sáng sáng thông thường là đều là sóng điện tử.
Tính chất của tia tử ngoại
Tử ngoại
Tia tử ngoại, tia cực tím hay tia UV (tiếng Anh: Ultraviolet) là sóng điện từ có bước sóng ngắn hơn ánh sáng nhìn thấy nhưng dài hơn tia X. Phổ tia cực tím có thể chia ra thành tử ngoại gần (có bước sóng từ 380 đến 200 nm) và tử ngoại xạ hay tử ngoại chân không (có bước sóng từ 200 đến 10 nm).
Khi quan tâm đến ảnh hưởng của tia cực tím lên sức khỏe con người và môi trường, thì phổ của tia cực tím chia ra làm các phần: UVA (380-315 nm), hay gọi là sóng dài hay “ánh sáng đen”; UVB (315-280 nm) gọi là bước sóng trung bình; và UVC (ngắn hơn 280 nm) gọi là sóng ngắn hay có tính tiệt trùng.
| Tên | Bước sóng | Tần số (Hz) | Năng lượng photon (eV) |
| Tia gamma | ≤ 0,01 nm | ≥ 30 EHz | 124 keV – 300+ GeV |
| Tia X | 0,01 nm – 10 nm | 30 EHz – 30 PHz | 124 eV – 124 keV |
| Tia tử ngoại | 10 nm – 380 nm | 30 PHz – 790 THz | 3.3 eV – 124 eV |
| Ánh sáng nhìn thấy | 380 nm-760 nm | 790 THz – 430 THz | 1.7 eV – 3.3 eV |
| Tia hồng ngoại | 760 nm – 1 mm | 430 THz – 300 GHz | 1.24 meV – 1.7 eV |
| Vi ba | 1 mm – 1 met | 300 GHz – 300 MHz | 1.7 eV – 1.24 meV |
| Radio | 1 mm – 100000 km | 300 GHz – 3 Hz | 12.4 feV – 1.24 meV |
Tác dụng đối với cơ thể[sửa | sửa mã nguồn]
Lợi ích[sửa | sửa mã nguồn]
Tia cực tím giúp tổng hợp vitamin D trong cơ thể bằng cách khi chiếu tia cực tím vào da thì chính dehydrocholesterol sẽ chuyển thành vitamin D. Ngoài ra, ở liều lượng vừa phải tia cực tím còn kích thích mọi quá trình hoạt động chính của cơ thể.
Tác hại[sửa | sửa mã nguồn]
Tia cực tím có thể gây tai biến về mắt khi không đeo kính bảo hộ. Tác hại cấp tính có thể xảy ra trong chỉ một lúc khi ra ngoài trời đang nắng gắt. Tương tự như khi da bị cháy nắng, các tế bào bao bọc mắt có thể bị hủy do tia nắng, nhất là khi phản chiếu dội lên từ mặt tuyết, xi-măng, cát hay nước.Sau khi bị chiếu từ 6 – 15 giờ, bệnh nhân có những rối loạn thị giác như giảm thị lực, nhìn thấy quầng bao quanh các nguồn sáng. Sau đó cảm thấy như có dị vật ở trong mắt, chảy nước mắt, rất sợ ánh sáng. Thông thường tiến triển tốt và trong khoảng 8 giờ thì khỏi, nhưng cũng có những thể nặng kéo dài vì kèm theo nhiễm khuẩn. Ngoài ra tia cực tím cũng là tác nhân gây say nắng
Những hậu quả nghiêm trong như khi ra nắng nhiều lần trong thời gian dài, tia cực tím có khả năng gây các chứng bệnh mắt trầm trọng hơn, như suy hoại võng mạc và cườm mắt – làm lòa hay mù mắt.
Với chuyên khoa da liễu: tia cực tím có thể gây ra ung thư da, u hắc tố (Melanome)….
Bức xạ cực tím UV (ultra violet) và các bức xạ khác có trong ánh sáng mặt trời có hại đối với sức khỏe của con người. Chúng là nguyên nhân gây nên một số bệnh về da hay mắt như da sạm nắng, thoái hóa da, đục nhân, thoái hóa hoàng điểm, hạt kết giác mạc… dẫn đến tình trạng suy giảm thị lực. Vậy nên chúng ta cần xem xét bản chất của chúng là gì cũng như cách phòng tránh chúng như thế nào?
Về bản chất, bức xạ UV (hay còn gọi là Tia cực tím, Tia tử ngoại, Tia UV) là sóng điện từ có bước sóng ngắn hơn ánh sáng nhìn thấy nhưng dài hơn tia X, chúng không thể nhìn thấy bằng mắt thường. Trong các nghiên cứu ảnh hưởng của tia cực tím có trong ánh sáng mặt trời lên sức khỏe con người và môi trường, thì phổ của tia cực tím chia ra làm các phần:
* Tia UVC: Có bước sóng trong khoảng từ 100 đến 280 nm (nanometer). Đây là vùng tia UV có năng lượng cao nhất.
* Tia UVB: Vùng bức xạ này có bước sóng dài hơn một chút (khoảng 280 đến 315 nm) và năng lượng thấp hơn vùng tia UVC.
* Tia UVA: Vùng tia này gần với vùng ánh sáng nhìn thấy, có năng lượng thấp hơn vùng tia UVB và UVC (có bước sóng nằm trong khoảng 315 đến 380 nm).
Các ảnh hưởng của tia UV tới sức khỏe của con người[sửa | sửa mã nguồn]
Do là vùng bức xạ có năng lượng cao nhất nên tia UVC có khả năng gây tổn hại nhất cho đôi mắt và làn da bạn. May mắn cho chúng ta là tầng ozone trong bầu khí quyển đã ngăn chặn gần như toàn bộ tia UVC này. Tuy nhiên hiện nay do nhiều tác động, tầng ozone bảo vệ Trái Đất của chúng ta đang ngày càng yếu (mỏng đi và có nhiều lỗ thủng) cũng có khả năng cho phép các bức xạ năng lượng cao UVC này lọt xuống bề mặt Trái Đất, rất dễ gây nên các vấn đề sức khỏe trầm trọng. Các bức xạ UVB thì có thể đi xuyên qua tầng ozone (mặc dù cũng đã được lọc một phần). Chúng chỉ chiếm khoảng 3% trong phổ tia UV do mặt trời chiếu và đi xuống tới Trái Đất.
Tia UVB kích thích quá trình chuyển hóa Melanin (một loại sắc tố da), nguyên nhân làm cho da trở nên tối đi, tạo ra sự rám nắng. Nếu với cường độ cao, tia UVB sẽ gây nên hiện tượng cháy nắng, làm tăng các nguy cơ bị ung thư da. Tia UVB cũng gây nên các hiện tượng bị bạc màu da, các nếp nhăn và các dấu hiệu khác sớm trước tuổi. Với đôi mắt, do giác mạc của chúng ta hấp thu hầu hết các bức xạ UVB này nên chúng không phải là nguyên nhân chính gây nên các hiện tượng đục thủy tinh thể hay thoái hóa hoàng điểm mà chủ yếu gây nên các bệnh giác mạc như viêm giác mạc, hạt kết giác mạc, mộng. Còn tia UVA, đây là lượng bức xạ cực tím có nhiều nhất (chiếm tới 97%), do chúng dễ dàng xuyên qua tầng ozone bảo vệ Trái Đất. Tia UVA có thể xuyên qua giác mạc, đi vào thủy tinh thể hay võng mạc ở bên trong mắt. Nếu phơi dưới bức xạ UVA quá lâu sẽ dẫn đến hiện tượng bị đục nhân mắt hay thoái hóa hoàng điểm.
Bức xạ HEV[sửa | sửa mã nguồn]
Các nghiên cứu mới còn cho thấy rằng không chỉ có tia cực tím mới gây tổn hại đến sức khỏe của con người, mà vùng bức xạ nhìn thấy có năng lượng cao có trong ánh sáng mặt trời (the sun’s high-energy visible radiation), viết tắt là bức xạ HEV (hay còn gọi là vùng ánh sáng xanh – bluelight) cũng có thể làm gia tăng các nguy cơ tổn hại (như thoái hóa hoàng điểm) trong một thời gian dài.
Giống như tên gọi, vùng bức xạ HEV – high-energy visible hay blue light là vùng ánh sáng nhìn thấy được có năng lượng cao. Mặc dù tia HEV có bước sóng dài hơn (cỡ 400 đến 500 nm) và có năng lượng thấp hơn tia UV, tuy nhiên thì chúng cực kỳ dễ dàng trong việc vượt qua cả giác mạc lẫn thủy tinh thể xâm nhập vào tận sâu bên trong mắt và có thể gây ra các tổn hại cho võng mạc.
Theo như kết quả nghiên cứu được công bố ở châu Âu tháng 12 năm 2008 trên tạp chí Archives of Ophthalmology, thì những người có nồng độ vitaminC và các chất chống oxy hóa khác trong huyết tương thấp đặc biệt dễ xuất hiện các nguy cơ bị tổn hại võng mạc từ vùng ánh sáng HEV này.
Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phân bố tia UV và HEV[sửa | sửa mã nguồn]
Bất cứ ai mà hay phải ra ngoài trời nhiều đều có nguy cơ bị các tổn hại về mắt do các bức xạ UV. Tuy nhiên thì mức độ ảnh hưởng, hay mật độ UV hay HEV có trong ánh sáng mặt trời không phải chỗ nào cũng như nhau, lúc nào cũng như nhau. Nó còn phụ thuộc các yếu tố:
* Vị trí địa lý: Cường độ UV thường lớn ở những vùng nhiệt đới nhất là các khu vực gần xích đạo. Ở xa hơn vị trí này các nguy cơ sẽ ít hơn.
* Độ cao so với mực nước biển: Cường độ UV thường lớn ở những nơi có độ cao.
* Thời gian trong ngày: Bức xạ UV, HEV thường cao vào những giờ buổi trưa khi mặt trời ở vị trí cao và chiếu sáng trực tiếp, thường khoảng từ 10h sáng đến 2h chiều.
* Khung cảnh, môi trường: Mức độ UV, HEV thường lớn ở những nơi có không gian rộng, đặc biệt khi có những bề mặt phản xạ cao, như mặt tuyết và mặt cát. Trên thực tế, mức độ phơi UV gần như tăng gấp đôi khi tia UV được phản xạ từ các bề mặt tuyết. Trong các khu vực thành phố ít tia UV hơn do có các tóa nhà cao tầng và bóng râm cây cối ở trong phố.
* Các loại dược phẩm cũng có tác dụng hạn chế sự ảnh hưởng: Chắc chắn là các loại dược phẩm, như tetracycline, thuốc sulfa, thuốc tránh thai, diuretics hay tranquilizers, có thể làm tăng sức đề kháng của con người đối với các bức xạ UV và HEV.
* Một điều quan trọng nữa là bóng râm của các đám mây hầu như không hề làm ảnh hưởng đến mức độ UV: Các nguy cơ phơi nhiễm UV giảm không đáng kể kể cả trong những ngày sương mù hay râm mát. Điều này là bởi vì UV là các bức xạ không nhìn thấy, chứ không phải ánh sáng thông thường và chúng có thể xuyên qua các đám mây.
Định lượng bức xạ UV[sửa | sửa mã nguồn]
Ở Mỹ hai tổ chức bảo vệ môi trường – the U.S. Environmental Protection Agency (EPA) và Cục dự báo thời tiết – the National Weather Service (NWS) đã tiến hành đo đếm tia cực tím từ đó đưa ra chỉ số UV (UV index) để định lượng hóa mức độ UV, nhằm dự báo mức độ bức xạ cực tím cho mỗi ngày. Và báo động cho mọi người những ngày mà mức độ bức xạ UV mặt trời được cho rằng sẽ cao bất thường. Cách tính toán được mô tả đơn giản, được chia theo các mức tỷ lệ từ 1 đến 11+ có kèm theo các khuyến cáo.
Trẻ em đặc biệt cần được bảo vệ khỏi tia UV, thậm chí cần thiết hơn so với người trưởng thành. Bởi các nguy cơ ảnh hưởng do tia UV từ mặt trời tới mắt và da được tích lũy dần, có nghĩa là những nguy hiểm sẽ tiếp tục gia tăng trong suốt cuộc đời chúng ta. Vậy nên cần lưu ý bảo vệ cho chúng từ sớm để tránh sự tích lũy lâu dài. Hơn nữa, trẻ thường có thói quen hay ra ngoài nhiều hơn người lớn nên cần lưu ý đặc biệt. Tốt nhất hãy tập cho các con bạn bảo vệ tia cực tím bằng cách đeo một chiếc kính râm tốt, khuyến khích chúng đội mũ khi ra ngoài để giảm thiểu thêm sự phơi nhiễm trong những ngày nắng.
Phân loại[sửa | sửa mã nguồn]
Phổ điện từ của tia cực tím có thể được chia theo một số cách. Tiêu chuẩn ISO xác định dựa trên độ chiếu xạ năng lượng mặt trời, ISO-21348[2] được phân loại theo bảng sau đây:
| Tên | Ký hiệu |
Bước sóng
(nanômét) |
Năng lượng photon
(eV) |
Ghi chú/Tên khác |
| Tử ngoại | UV | 450 – 1000 nm | 3,10 – 12,4 eV | Tuỳ vào bước sóng khác nhau, sẽ gây tác hại, xâm nhập vào tầng hạ bì của da con người. |
| Tử ngoại A | UVA | 315 – 400 nm | 3,10 – 3,94 eV | Bước sóng dài (từ 340-400 nanomet) sẽ xâm nhập vào tầng hạ bì của da, phá hủy Collagen khiến da nhanh chóng lão hóa. |
| Tử ngoại B | UVB | 280 – 315 nm | 3,94 – 4,43 eV | Tia UVB là nguyên nhân chính gây nên bỏng nắng, kích ứng da và ung thư da. Cũng có tác dụng tốt là giúp tổng hợp vitamin D trong cơ thể con người. |
| Tử ngoại C | UVC | 100 – 280 nm | 4,43 – 12,4 eV | Bước sóng ngắn, khử trùng, bị tầng ozone và khí quyển hấp thụ hoàn toàn. |
| Tử ngoại gần | NUV | 300 – 400 nm | 3,10 – 4,13 eV | Nhìn thấy được đối với chim, côn trùng và cá. |
| Tử ngoại trung | MUV | 200 – 300 nm | 4,13 – 6,20 eV | |
| Tử ngoại xa | FUV | 120 – 200 nm | 6,20 – 10,16 eV | Bức xạ ion hóa ở các bước sóng ngắn hơn. |
| Lyman-alpha hydro | H Lyman-α | 121 – 122 nm | 10,16– 10,25 eV | Vạch quang phổ ở 121,6 nm, 10,20 eV. |
| Tử ngoại cực xa | EUV | 10 – 121 nm | 10,25 – 124 eV | Bức xạ ion hóa hoàn toàn theo một số định nghĩa; bị khí quyển hấp thụ hoàn toàn. |
| Tử ngoại chân không | VUV | 10 – 200 nm | 6,20 – 124 eV | Bị hấp thụ mạnh bởi oxy trong khí quyển, mặc dù các bước sóng trong khoảng 150–200 nm có thể truyền qua nitơ. |
Tử ngoại chân không được đặt tên như thế là vì nó bị hấp thụ trong không khí, do đó chỉ sử dụng được trong chân không. Với bước sóng từ 150-200 nm, thì chủ yếu là bị oxy trong không khí hấp thụ, do đó chỉ cần thao tác trong một môi trường không có oxy (thường là môi trường nitơ tinh khiết), chứ không cần phải dùng đến buồng chân không.
Phân loại tia tử ngoại
Tia tử ngoại được chia thành ba vùng gọi là UVA, UVB và UVC. Ba loại bức xạ UV được phân loại theo bước sóng của chúng. Chúng khác nhau về hoạt tính sinh học và mức độ xâm nhập qua da. Bước sóng càng ngắn thì bức xạ tia cực tím càng có hại. Khi ánh sáng mặt trời đi qua bầu khí quyển, tất cả UVC và hầu hết UVB được hấp thụ bởi ozon, hơi nước, oxy và carbon dioxide.
- Tia UVA (bước sóng từ 315 đến 400 nm): bước sóng tương đối dài chiếm khoảng 95% bức xạ tia cực tím và không bị lớp ozone hấp thụ mà chiếu thẳng xuống mặt đất. Tia UVA có khả năng xuyên qua kính và thâm nhập vào các lớp sâu hơn của da gây hiệu ứng rám nắng ngay lập tức. Dẫn đến tổn thương ADN tế bào, hậu quả lão hóa, nám, tàn nhang và ung thư da.
- Tia UVB (bước sóng từ 280 đến 315 nm): Bước sóng trung bình có hoạt tính sinh học cao, bị lớp ozone hấp thụ một phần và chỉ chiếu xuống mặt đất vào ban ngày, đặc biệt là vào mùa hè. Nó là nguyên nhân gây sạm da và bỏng rát; ngoài những tác động ngắn hạn này, nó còn làm tăng quá trình lão hóa da và thúc đẩy đáng kể sự phát triển của ung thư da. Tuy nhiên, tia UVB cũng có lợi ích là giúp cơ thể tổng hợp vitamin D.
- Tia UVC (bước sóng từ 100 đến 280 nm): Đây là loại tia tử ngoại có bước sóng ngắn nhất và có khả năng gây hại cao nhất cho sinh vật sống. Tuy nhiên, tia UVC bị lớp ozone và khí quyển hấp thụ hoàn toàn nên không chiếu xuống mặt đất. Tia UVC được sử dụng trong các thiết bị khử khuẩn không khí và nước.
Tia hồng ngoại
3.Cách tạo ra tia hồng ngoại
Tất cả mọi vật có nhiệt độ cao hơn 0 độ K đều có thể phát ra tia hồng ngoại. Để có thể nhận ra được tia hồng ngoại vật phát ra thì vật này cần phải có nhiệt độ cao hơn môi trường.
Cơ thể của chúng ta phát ra tia hồng ngoại có bước sóng của từ khoảng 9 μm.
Trong phòng thí nghiệm, để tạo ra chùm tia hồng ngoại có định hướng, người ta sẽ dùng đèn dây tóc nhiệt độ thấp hoặc dùng điôt phát quang hồng ngoại.
3.Tính chất và công dụng của tia hồng ngoại
a) Tính chất nổi bật đầu tiên của tia hồng ngoại chính là tác dụng về nhiệt rất mạnh. Người ta áp dụng tính chất này để ứng dụng trong nấu ăn, sấy khô, sưởi ấm, bảo quản,…
b) Tia hồng ngoại còn có thể tạo ra một số các phản ứng trong hóa học. Chính vì thế, chúng ta có khả năng xem được những bức ảnh chụp vào ban đêm chính là nhờ vào tính chất đó của tia hồng ngoại.
c) Tia hồng ngoại cũng có khả năng biến điệu được giống như là sóng điện từ cao tần. Nó giúp chế tạo ra những bộ điều khiển được từ xa.
d) Trong lĩnh vực quân sự cũng chính là nơi mà tia hồng ngoại có rất nhiều ứng dụng ví dụ như: ống nhòm hồng ngoại giúp hỗ trợ quan sát và lái xe vào ban đêm; camera hồng ngoại giúp chụp ảnh và quay phim trong bóng tối; tên lửa có khả năng tìm được mục tiêu tự động dựa vào tia hồng ngoại do chính mục tiêu đó phát ra.
Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]
| Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Tử ngoại. |
Ánh nắng mặt trời là nguồn năng lượng tự nhiên và nó mang lại rất nhiều lợi ích, từ việc kéo dài quá trình quang hợp, sản sinh vitamin D cho con người và được ứng dụng rộng rãi trong cuộc sống hằng ngày.Tuy nhiên, ngoài vùng ánh sáng mà mắt người thông thường nhìn thấy được (hay còn gọi là ánh sáng khả kiến) thì mặt trời còn phát ra tia tử ngoại và tia hồng ngoại, không nhìn thấy được. Nếu phơi nắng mặt trời trong mức độ nhất định sẽ rất tốt, nhưng quá nhiều sẽ rất gây hại, đặc biệt là cho làn da.Vậy hãy cùng Nanofilm tìm hiểu tường tận về bản chất cũng như tác dụng, tác hại của 2 loại tia tử ngoại và hồng ngoại là gì nhé!Tia tử ngoại là gì?Tia tử ngoại (còn gọi làtia cực tím hay tia UV) là bức xạ điện từ đến từ mặt trời và được truyền dưới dạng sóng hoặc hạt ở các bước sóng và tần số khác nhau. Dải bước sóng rộng này được gọi là phổ điện từ (EM).Phổ thường được chia thành bảy vùng theo thứ tự bước sóng giảm dần, năng lượng và tần số tăng dần. Các ký hiệu phổ biến là sóng vô tuyến, vi sóng, tia hồng ngoại (IR), ánh sáng nhìn thấy, tia cực tím (UV), tia X và tia gamma.Trong đó tia tử ngoại nằm trong dải phổ EM giữa ánh sáng nhìn thấy và tia X. Phân loại tia này gồm 3 loại chính:Tia tử ngoại A (kí hiệu UVA):chiếm 95% tia nắng mặt trời và không bị lớp ozone hấp thụ mà chiếu thẳng xuống mặt đất. Tia UVA sẽ xâm nhập vào tầng hạ bì của da, phá hủy Collagen khiến da nhanh chóng lão hóa.Tia tử ngoại B (kí hiệu UVB): là nguyên nhân chính gây nên bỏng nắng, kích ứng da và ung thư da. Cũng có tác dụng tốt là giúp tổng hợp vitamin D trong cơ thể conngườiTia tử ngoại C (kí hiệu UVC): Tia UVC và một phần tia UVB không tới được trái đất vì bị lọc qua khí quyển. Tia UVC này có năng lượng cao nhất, gây hại nhất như các bệnh về da, ung thư da,..Đặc điểm của tia tử ngoạiCác tia bức xạ UV thường tập trung cao vào buổi trưa, là khi mặt trời ở vị trí cao và chiếu sáng trực tiếp, gần như vuông góc với mặt đất thường khoảng từ 10h sáng đến 14h chiều. Thêm vào đó, ở những nơi có không gian lớn và trống, đặc biệt ở bề mặt có tính phản xạ cao như: kính, tuyết hay mặt cát biển thì mức độ tia tử ngoại càng lớn.Trên thực tế cho thấy mức độ của tia UV gần như tăng gấp đôi khi tia UV được phản xạ từ bề mặt của tuyết. Trong các khu vực thành phố thường có ít tia UV hơn do tập trung các tòa nhà cao tầng và bóng râm, cây cối ở trong thành phố.Vài năm trở lại đây chỉ số tia cực tím ở nước ta, đặc biệt là tại TP.HCM đạt ngưỡng nguy hại và đáng báo động, đặc biệt RẤT HẠI CHO DA.Nên người dân được khuyến khích không ra khỏi nhà khi không có việc cần thiết cũng như tự trang bị bảo hộ tốt cho bản thân, tránh khỏi nhữn tác hại của tia UV.1. Tia tử ngoại có tác hại gì?Tia UV được xem là “kẻ giết người thầm lặng” bởi bạn không thể cảm nhận được những ảnh hưởng của nó bằng mắt thường, nhưng thực ra nó đang thâm nhập sâu vào da, tàn phá mọi tầng của da một cách âm thầm. Tác hại của tia tử ngoại được gây ra chủ yếu bởi tia UVA. Bởi nó dễ dàng xuyên qua tầng ozone nên nếu tiếp xúc với ánh sáng mặt trời lâu sẽ dẫn đến hiện tượng đục nhân mắt hay thoái hóa hoàng điểm, xuất hiện nếp nhăn cũng như làm tăng phần lớn nguy cơ gây ung thư da.Nhiều người lầm tưởng rằng tia UVB và UVC đã bị giữ lại ở tầng ozone nhưng thật tế hiện nay do nhiều tác động tiêu cực, khiến cho tầng ozon bảo vệ trái đất của chúng ta đang ngày càng yếu và mỏng đi. Từ đó xuất hiện nhiều lỗ thủng, khiến cho các bức xạ năng lượng cao như tia UVB và UVB này lọt xuống bề mặt trái đất, gây ảnh hưởng trầm trọng trọng đến sức khỏe con người.Đặc biệt là trẻ em, cần được bảo vệ khỏi tia UV, thậm chí cần thiết hơn so với người trưởng thành. Bởi trẻ thường có thói quen hay ra ngoài chơi nhiều hơn nên bị phơi nhiễm nắng cao hơn, dễ tích lũy nguy cơ gây hại lâu dài.Vậy nên tốt nhất mỗi người để bảo vệ gia đình, con em khỏi tia cực tím cần trang bị chống nắng như đeo kính râm, mũ, bôi kem chống nắng, dán phim cách nhiệt lọc tia UV cho nhà kính và ô tô, tăng cường rèm treo cho cửa kính,….>> Xem thêm: Biện pháp bảo vệ nội thất từ tác hại của tia tử ngoại2. Lợi ích và ứng dụng của tia tử ngoạiỞ một khía cạnh khác, tia tử ngoại cũng mang lại những ứng dụng tuyệt vời trong cuộc sống như:Tia UV có đặc tính khử trùng và tiệt trùng cao, có thể tiêu diệt đến 99.9% vi khuẩn trong nước. Nên tia tử ngoại được ứng dụng vào các công nghệ diệt khuẩn nước trong các nhà máy cung cấp nước cũng như sản xuất nước uống.Cung cấp vitamin D giúp cơ con người sử dụng canxi và phốt pho, làm cho xương, răng trở nên răng chắc khỏe.Ứng dụng trong việc điều trị các bệnh về da, làm chậm sự sự tăng trưởng của các tế bào da, và làm giảm triệu chứng bệnhTia hồng ngoại là gì?Tia hồng ngoại (hay tia IR) là một loại trong bức xạ điện từ có bức sóng cao hơn bước sóng của ánh sáng màu đỏ và không nhìn được bằng mắt thường. Loại tia này được chia thành 3 dạng, bao gồm:Tia hồng ngoại gầnTia hồng ngoại trungTia hồng ngoại xaTrong đó, tia hồng ngoại gần có bước sóng ngắn nhất, tia hồng ngoại xa có bước sóng dài nhất. Bước sóng càng ngắn thì năng lượng càng lớn và ngược lại.Đặc điểm của tia hồng ngoạiCó rất nhiều nơi sản sinh ra tia hồng ngoại, từ nguồn thiên nhiên là mặt trời, núi lửa đang hoạt động; từ nguồn nhân tạo là lò luyện kim, đúc kim loại, lò rèn, lò nấu thuỷ tinh, lò nung gạch ngói, đám cháy. Và tùy theo mức nhiệt lượng tiếp xúc mà chúng sẽ ảnh hưởng có hại hay có lợi cho con người.1. Tia hồng ngoại gây nhiều nguy hại trực tiếp đến sức khỏe con ngườiTính chất nổi bật nhất của tia hồng ngoại là có tác dụng nhiệt rất mạnh. Nên nếu tiếp xúc gần và thường xuyên với tia hồng ngoại có thể gây tác hại đến sức khoẻ: Ở mắt làm đục giác mạc, viêm giác mạc, đục nhân mắt, gây hỏng giác mạc, làm khô mắt; trên da làm tổn thương da, tăng sắc tố, ban đỏ da…Ngoài ra, tác hại của tia hồng ngoại còn làm giảm khả năng miễn dịch của cơ thể, viêm mũi họng, viêm xoang và làm giảm khả năng miễn dịch của cơ thể.>> Tham khảo thêm: Tia hồng ngoại có ảnh hưởng gì đến sức khỏe con người?Vậy nên để tránh khỏi các tia tử ngoại độc hại thì những người làm gần nguồn bức xạ hồng ngoại cần bảo hộ bản thân bằng cách mặc quần áo dài, đội mũ rộng vành, đeo kính râm. Còn đối với người bình thường thì nên hạn chế ra đường hoặc tránh ở lâu ngoài nắng, đặc biệt vào thời điểm mà nhiều ánh nắng nhất trong ngày (từ 10-16h).Thường xuyên bôi kem chống nắng, sử dụng phim cách nhiệt hoặc rèm che chắn dù đang đi ô tô hay cả ở trong nhà. Hạn chế tối đa cơ thể phơi nhiễm với tia hồng ngoại nhất.2. Những công dụng có lợi khác của tia hồng ngoạiBên cạnh những mặt hại thì tia hồng ngoại cũng có không ít mặt lợi và ứng dụng tốt trong cuộc sống. Nếu tiếp xúc với da ở mức nhiệt lượng phù hợp, tia hồng ngoại sẽ tỏa ra nhiệt lượng, làm ấm trên da và rất tốt cho sức khỏe. Bởi vì nhiệt lượng thúc đẩy cơ thể sinh ra một loại vật chất, chất này có tác dụng tu bổ các Protein và tăng cường chức năng miễn dịch cơ thể.Ứng dụng của tia hồng ngoại (trong khám chữa bệnh, cảm biến, bếp hồng ngoại, xông hơi)3. Ứng dụng của tia hồng ngoạiCông nghệ hiện đại sử dụng tia hồng ngoại để làm ra:Thiết bị điện trong gia đình như đèn nhiệt và bếp điện từ, lò vi sóng, bộ điều khiển từ xa,…Ứng dụng trong kính nhìn ban đêm và camera hồng ngoại.Ứng dụng trong thiên văn họcTia tử ngoại và tia hồng ngoại là hai loại bức xạ mặt trời không thế thiếu. Trong điều kiện thời tiết tự nhiên, tuỳ vào từng thời gian trong ngày mà hai tia này sẽ ảnh hưởng nhiều hay ít đến con người. Chính vì thế, chúng ta cần có những biện pháp bảo vệ bản thân một cách hợp lý nhất, nhất là trong những ngày thời tiết nắng nóng với cường độ tia tử ngoại và tia hồng ngoại cao.
Tuy tia tử ngoại đóng vai trò quan trọng trong quá trình sản xuất vitamin D cho cơ thể, nhưng nếu không bảo vệ da đúng cách, nó cũng có thể gây ra những tác động tiêu cực lên làn da của chúng ta. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu khái niệm về tia tử ngoại, các loại tia tử ngoại và tác động của chúng đến làn da.
Bản chất và tính chất chung của tia hồng ngoại và tia tử ngoại
2.Bản chất
Các nhà khoa học phát hiện ra tia hồng ngoại và tia tử ngoại bằng cùng một dụng cụ và cùng dựa trên một thí nghiệm nên có thể suy ra được rằng hai loại tia trên có cùng bản chất với tia ánh sáng thông thường. Và vì thế chúng có các đặc điểm cơ bản của sóng điện từ.
Như thí nghiệm bên trên, tia tử ngoại và tia hồng ngoại đều không thể nhìn thấy được bằng mắt thường.
2.Tính chất của tia hồng ngoại và tia tử ngoại
Những tính chất mà ở cả tia hồng ngoại và tia tử ngoại đều có đó là:
-
Tia hồng ngoại và tia tử ngoại đều tuân theo các định luật: truyền thẳng, khúc xạ, phản xạ.
-
Có hiện tượng nhiễu xạ và giao thoa giống như ánh sáng nhìn thấy được.
-
Bước sóng của tia hồng ngoại từ khoảng 760 nm đến vài mm.
-
Bước sóng của tia tử ngoại trải khoảng từ 380 nm đến vài nm.
Tia hồng ngoại không có tính chất chung với tia tử ngoại. Bởi vậy sau đây VUIHOC sẽ làm rõ từng đặc điểm, tính chất của 2 loại tia ấy.
Nắm trọn bí kíp đạt 9+ thi tốt nghiệp THPT môn Vật Lý
Tia cực tím có tác dụng gì?
Khi nhắc đến tia UV hẳn bạn nghĩ ngay đến tác hại của chúng đối với sức khỏe của con người, tuy nhiên nó còn có rất nhiều công dụng như:
- Trong lĩnh vực y học: Người ta sử dụng tia tử ngoại để tiệt trùng các dụng cụ phẫu thuật. Hay để chữa một số bệnh như còi xương.
- Trong ngành công nghiệp thực phẩm: Tia cực tím được ứng dụng để tiệt trùng cho thực phẩm trong công đoạn đóng gói.
- Trong ngành công nghiệp cơ khí: Chúng được sử dụng để tìm các vết nứt trên bề mặt các vật bằng kim loại. Như xoa một lớp dung dịch phát quang lên trên mặt vật, cho chất đó thấm vào kẽ nứt, sau đó chiếu tia cực tím lên những chỗ đó.
Có thể bạn quan tâm: Tia Gamma là gì? Ứng dụng của tia Gamma trong thực tế
Ngoài ra nó còn được ứng dụng trong nhiều công việc khác như:
- Tia cực tím dùng để chiếu sáng: Ứng dụng đèn UV mang đến nguồn ánh hiệu quả, giúp tiết kiệm năng lượng trong nhiều ngành sản xuất.
- Các bảng hiệu đèn led nhấp nháy.
- Các loại đèn nền cung cấp cho ngành công nghiệp điện tử hàng không và không vũ trụ, cung cấp ánh sáng trong cabin máy bay hay buồng lái.
- Ứng dụng để soi chiếu phân biệt tiền thật và tiền giả.
Tác dụng của tia tử ngoại
Phát hiện tia hồng ngoại và tia tử ngoại
Thí nghiệm: Dựa vào thí nghiệm của Newton khi làm thí nghiệm liên quan đến sự tán sắc của ánh sáng. Sắp đặt thí nghiệm như sau: Người ta đặt một mối hàn H của một cặp nhiệt điện đi vào một màu nào đó trên quang phổ, còn mối hàn H’ còn lại để ngập trong cốc nước đá đang tan.
Từ từ đưa mối hàn H từ đầu đỏ Đ đến đầu tím T của quang phổ, ta thấy rằng dù H ở vị trí nào thì kim hiển thị của điện kế cũng đều bị lệch. Điều này chứng tỏ bức xạ Mặt Trời có thể làm nóng mối hàn.
Nhấc mối hàn ra khỏi đầu Đ, đưa tới điểm A bất kì, thì của điện kế vẫn lệch, thậm chí có thể thấy được kim con bị lệch nhiều hơn so với lúc ở vị trí Đ; tiếp theo, nhấc mối hàn ra khỏi đầu T, đưa tới đến điểm B chẳng hạn, thấy kim điện kế tiếp tục bị lệch.
Đặc biệt, nếu chúng ta thay màn M bằng một tấm bìa có phủ bột huỳnh quang trên bề mặt thì nhận thấy ở phần màu tím và phần kéo dài từ màu tím của quang phổ, bột huỳnh quang phát sáng rất mạnh.
Vậy có thể rút ra được kết luận từ thí nghiệm về bài 27 tia hồng ngoại và tia tử ngoại đó là:
-
Ở bên ngoài quang phổ ánh sáng nhìn thấy được, ở cả hai đầu đỏ và tím còn có những bức xạ mà mắt thường không nhìn thấy.
-
Bức xạ không nhìn thấy được bằng mắt thường ở ngoài vùng ánh sáng màu đỏ gọi là bức xạ hồng ngoại, còn phía bên ngoài vùng màu tím gọi là bức xạ tử ngoại.
Tác dụng đối với môi trường[sửa | sửa mã nguồn]
Tia cực tím có thể khử khuẩn vì tác dụng rất mạnh trên Nucleo Protein của vi khuẩn, nó có thể làm biến dạng hoặc giết chết vi khuẩn. Hiệu lực diệt khuẩn của tia cực tím không những tuỳ thuộc mật độ, thời gian chiếu tia, điều kiện môi trường mà còn tùy thuộc vào sức chịu đựng của vi khuẩn. Ngoài ra do tác dụng của tia cực tím, không khí có thể sinh ra ôzôn cũng có khả năng tiêu diệt vi khuẩn.
Khử khuẩn nước[sửa | sửa mã nguồn]
Vùng bức xạ cực tím có tác dụng diệt khuẩn nhiều nhất là vùng có bước sóng 280 – 200 nm. Những đèn phát tia cực tím thường được đặt ngầm ở trong nước. Lớp nước chảy qua đèn có độ dày khoảng 10 – 15 cm và phải được chiếu trong 10 – 30s. Tia cực tím chỉ xuyên được qua nước trong không màu. Khi màu và độ đục tăng thì tác dụng diệt khuẩn giảm. Ưu điểm của phương pháp diệt khuẩn bằng tia cực tím là không ảnh hưởng tới mùi vị của nước. Nhưng phương pháp này còn có nhược điểm là tác dụng diệt khuẩn không bền, sau này nước có thể bị nhiễm khuẩn lại và chỉ áp dụng được khi nước trong. Khả năng diệt khuẩn phụ thuộc vào điện thế nguồn điện, khi điện thế giảm 10% thì khả năng diệt khuẩn sẽ giảm 15 – 20%.
Khử khuẩn không khí[sửa | sửa mã nguồn]
Để khử khuẩn không khí khi có người ở trong phòng có hai cách là chiếu xạ trực tiếp và chiếu xạ gián tiếp.
Chiếu xạ trực tiếp[sửa | sửa mã nguồn]
Các đèn diệt khuẩn được treo lên ở một độ cao cần thiết, đảm bảo luồng bức xạ cực tím trực tiếp chiếu rọi nơi làm việc. Trong điều kiện này, người làm việc ở trong phòng phải có phương tiện bảo vệ mắt (kính) và những chỗ da hở để phòng ngừa bị bỏng.
Chiếu xạ gián tiếp[sửa | sửa mã nguồn]
Các đèn diệt khuẩn được đặt với mặt phản chiếu quay lên trên, ở mức cao hơn tầm người (2 – 2,5m). Luồng tia cực tím hướng lên trần nhà, tiêu diệt vi khuẩn ở những lớp không khí trên; khi phản chiếu từ trần và tường nó tiêu diệt vi khuẩn ở nấc không khí thấp hơn. Do tác động của các dòng đối lưu, các lớp không khí trên đã được khử khuẩn dần dần bị thay thế bằng các lớp ở dưới chưa diệt khuẩn, nhờ đó qua một thời gian toàn bộ không khí sẽ được khử khuẩn…
Keywords searched by users: hình ảnh tia tử ngoại
Categories: Sưu tầm 92 Hình Ảnh Tia Tử Ngoại
See more here: sixsensesspa.vn
See more: https://sixsensesspa.vn/tin-tuc-lam-dep